W świetle przepisu art. 2 ust. 2 znowelizowanej w 2010 roku Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie jako przemoc w rodzinie należy rozumieć:
„jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny [*], w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą”.
* Ustawa jako członka rodziny definiuje „osobę najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, a także inną osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą”.
Rodzaje i formy przemocy.
Przemoc w rodzinie może przybierać różne formy:
- przemoc fizyczna – naruszanie nietykalności fizycznej (obejmuje takie zachowania agresywne, jak popychanie, policzkowanie, szarpanie, kopanie, duszenie, bicie pięścią, ciskanie w kogoś przedmiotami, użycie broni, nieudzielanie koniecznej pomocy, itp.);
- przemoc psychiczna – naruszanie godności osobistej (wyśmiewanie poglądów
i opinii, religii, narzucanie własnych poglądów, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna, domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu, pożywienia, wyzywanie, upokarzanie, stosowanie gróźb, kontrolowanie, używanie wulgarnych epitetów, zawstydzanie itp.);
- przemoc seksualna – naruszenie intymności (gwałt, wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka, wyśmiewanie zachowań seksualnych, wyśmiewanie wyglądu, ciała, itp.);
- przemoc ekonomiczna – naruszenie własności (odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, nie zaspokajanie podstawowych materialnych potrzeb rodziny, itp.).
- zaniedbanie – naruszenie obowiązku opieki ze strony osób bliskich ( nie dawanie środków na utrzymanie, pozbawianie jedzenia, ubrania, schronienia, brak pomocy w chorobie, nie udzielenie pomocy, itp.)
Charakterystyczne cechy przemocy domowej
Przemoc domowa nie jest czynem jednorazowym i często ma długą (nawet kilkunastoletnią) historię. Przemoc domowa zwykle powtarza się wg zauważalnej prawidłowości. Cykl Przemocy składa się z trzech następujących po sobie faz:
- faza narastania napięcia – początkiem cyklu jest zwykle wyczuwalny wzrost napięcia, narastają sytuacje konfliktowe. Przyczyny mogą tkwić poza rodziną, mogą to być błahostki, drobne nieporozumienia, które powoduja wzrost napięcia.
- faza ostrej przemocy- następuje wybuch agresji, sprawca z normalnego człowieka przemienia się w kata, może dokonać strasznych czynów, nie zwracając uwagi na krzywdę innych. w tej faie najczęściej następuje interwencja, ofiary w afekcie decydują siię wzywać Pomocy, złożyć skargę.
- faza miodowego miesiąca – faza skruchy i okazywania miłości, sprawca jakby na nowo uwodzi ofiare. Sprawca zaczyna dostrzegać to co się wydarzyło. Próbuje załagodzić sytuacje, przeprasza, obiecuje poprawę, staje się uczynny i miły. Próbuje przekonać ofiarę, ze teraz będzie inaczej, że Tosię więcej nie powtórzy. Ofiary mu wierzą, bo wbrew zdrowemu rozsądkowi, w głębi serca tego właśnie pragną. Sprawca nie jest w stanie długo wytrzymać w takiej roi. Z jakiegoś powodu znowu narasta napięcie i wszystko zaczyna się od nowa.
Nic nie usprawiedliwia aktów przemocy!
- Sprawca każdego rodzaju przemocy winien być pociągnięty do odpowiedzialności karnej.
- Dla swojego bezpieczeństwa oraz bezpieczeństwa innych podejmij czynności umożliwiające pociągnięcie osoby stosującej przemoc do odpowiedzialności:
- w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia powiadom Policję (997, 112) lub prokuratora; szybka reakcja umożliwi zapewnienie Tobie oraz Twoim bliskim ochrony, wszczęcie odpowiednich procedur, a także zabezpieczenie dowodów zdarzenia;
- w razie doznania obrażeń ciała zgłoś się do lekarza w celu udzielenia Ci pomocy medycznej; możesz zażądać wystawienia bezpłatnego zaświadczenia lekarskiego o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie;
- jeśli potrzebujesz rozmowy, bezpłatnej porady prawnej, wsparcia psychologicznego w związku z przemocą w Twojej rodzinie albo udzielenia informacji o miejscach pomocy w Twojej najbliższej okolicy, możesz zadzwonić pod numer 801-12-00-02 Ogólnopolskiego Telefonu dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” (pon.–sob. 8.00–22.00, niedziela i święta 8.00 –16.00);
- w celu uzyskania kompleksowej pomocy możesz zgłosić się do właściwej instytucji, np.
- Ośrodka Pomocy Społecznej,
- Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie
- Ośrodka Interwencji Kryzysowej,
- Ośrodka Wsparcia,
Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie (SOW),
- Ośrodka Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem (OPOPP),
- Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
ZESPÓŁ INTERDYSCYPLINARNY
Zespół Interdyscyplinarny to grupa specjalistów podejmująca się współpracy celem udzielenia pomocy osobom lub rodzinom znajdującym się w kryzysie i dotkniętym problemem przemocy. Działania te skierowane są na rozwiązanie konkretnego problemu. Celem głównym zespołu interdyscyplinarnego jest efektywna współpraca instytucji i organizacji na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy w rodzinie, poprzez:
- diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie,
- podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku,
- inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie,
- rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym,
- inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie
- realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie na lata 2021-2015
Zespół Interdyscyplinarny może tworzyć grupy robocze w celu rozwiązywania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach.
Do zadań grup roboczych należy, w szczególności:
- opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach wystąpienia przemocy w rodzinie,
- monitorowanie sytuacji rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz rodzin zagrożonych wystąpieniem przemocy,
- dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań
Członkowie Zespołu Interdyscyplinarnego oraz grup roboczych wykonują zadania w ramach obowiązków służbowych lub zawodowych. Prace w ramach grup roboczych są prowadzone w zależności od potrzeb zgłaszanych przez Zespół lub wynikających z problemów występujących w indywidualnych przypadkach.
Do głównych zadań programu należy:
- zmniejszenie zjawiska i liczby zdarzeń z udziałem przemocy w rodzinie,
- podniesienie skuteczności i oddziaływań w przeciwdziałaniu przemocy poprzez rozwój i sprawną pracę Zespołu Interdyscyplinarnego, zapewnienie kompleksowej ochrony i pomocy dla ofiar przemocy od sprawcy,
- inicjowanie działań mających na celu podniesienie wiedzy „świadomości społecznej” i empatii wobec zjawiska przemocy w środowisku.
PROCEDURA „NIEBIESKIEJ KARTY”
Zgodnie z Art. 9d. 1. Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w Rodzinie podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą odbywa się w oparciu o procedurę „Niebieskie Karty” i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie.
Procedura „Niebieskie Karty” obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie (art. 9d.2)
Wszczęcie procedury „Niebieskie Karty” następuje przez wypełnienie formularza „Niebieska Karta” w przypadku powzięcia, w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych, podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w Rodzinie (art. 9d. 4.)